Poëzieproject Slam (in) The City geeft stem aan Brusselse jongeren
De leerlingen van het zesde jaar Toerisme van het Imelda-Instituut (Brussel) leerden zichzelf uitdrukken met slam poetry, een moderne vorm van poëzie. Kunsteducatieve organisatie Artforum (intussen Trill vzw) en internationaal literatuurhuis Passa Porta zorgden voor de begeleiding van schrijfster/performer Anissa Boujdaini. Zij sloot perfect aan bij de leefwereld van de (grootstad)jongeren. Als afsluiter lieten acht leerlingen hun stem horen op Passa Porta Festival.
‘Via Crosstalks van de VUB en de Leerstoel Fatima Mernissi doen we al jaren projecten rond slam poetry‘, zegt Angelique, leerkracht godsdienst en geschiedenis. ‘Ook bij de KVS zijn we kind aan huis. Zij brachten ons in contact met Artforum. Samen met Literatuurhuis Passa Porta namen ze ons mee in een volwaardig begeleidingstraject rond slam poetry.’
Enkele Brusselse scholen doen mee. Iedere school kreeg een slam artiest toegewezen. Voor het ons was dat Anissa Boujdaini. Zij ging verspreid over drie maanden vier keer drie lesuren aan de slag tijdens de lessen Engels, Nederlands en godsdienst. ‘Anissa had al workshops gegeven op onze school’, zegt Angelique. ‘Ze gebruikt steeds heel sterke technieken.’
‘Slam werkt echt. Het lijkt een beetje op rappen en heeft veel korte zinnen. Nederlands is niet de moedertaal van de meeste leerlingen, maar door oefeningen en associaties liet Anissa hen zien hoeveel ze konden zeggen. Ze gaf hen ook opdrachten mee voor thuis. Stapsgewijs bouwden ze verder aan hun eigen tekst.’
Het hoeft niet perfect te zijn
De leerlingen merkten dat ze wel degelijk capaciteiten hebben om teksten te schrijven en kregen meer vertrouwen en spreekdurf. Dat er af en toe Franse woorden tussenslopen vond leerkracht Stephanie (Nederlands, Engels) niet erg: ‘Slam poetry is een perfecte manier om liefde voor taal op te wekken. We geven onze leerlingen mee dat meertaligheid een pluspunt is waar ze trots op mogen zijn. Sommigen spreken vijf talen! Ook al is het niet altijd perfect, we mogen de kracht ervan niet onderschatten.’
Het project sloot naast de taaldoelen ook mooi aan bij de interlevensbeschouwelijke competenties en vakattitudes uit het leerplan godsdienst. De leerlingen kwamen bijvoorbeeld in contact met andere denkbeelden, leerden attent zijn voor hun omgeving en werkten rond grondervaringen in hun leven.
Tips van leerkrachten Angelique en Stephanie
- Kies voor een partner uit de leefwereld van de jongeren. Zo voelen ze zich veilig en durven ze zich open te stellen.
- Laat je niet afschrikken door de tijd die het project inneemt. Je kan heel wat leerplandoelen bereiken.
- Geef punten op (delen van) het project. Koppel activiteiten aan leerplandoelen.
- Geloof in je leerlingen. Soms onderschatten we anderstalige leerlingen, maar er zit heel veel in.
- Leg niet te veel druk. Laat de jongeren zelf bepalen hoeveel ze willen delen.
‘Het is belangrijk dat hun stemmen gehoord worden.’
‘Er wordt heel veel óver onze leerlingen gepraat, maar bijna nooit mét hen’, zegt Angelique. ‘Bij het schrijven kwam veel frustratie naar boven. De jongeren voelen zich vaak niet aanvaard in de maatschappij en zijn op zoek naar zichzelf. Tegelijk waren er even goed teksten over liefde en over het klimaat. Ze zijn heel alert over wat er in hun omgeving gebeurt. Het is belangrijk dat hun stemmen gehoord worden.’
Alle achttien leerlingen van de klas deden mee aan het dynamoPROJECT, maar niet iedereen had evenveel voeling met slam poetry. Uiteindelijk wilden er 6 performen op Passa Porta Festival. Zij kregen een extra sessie buiten de school. Er kwamen ook twee leerlingen bij uit andere klassen die al langer hun eigen slam teksten schreven.
‘De jongeren denken vaak dat het niets voor hen is om hun gevoelens op papier te zetten of gedichten te schrijven, maar met slam lukt dat wel.’
‘Het atheneum aan de overkant deed ook mee met aan het traject’, zegt Angelique. ‘We werken regelmatig samen rond klimaatacties en wisselen informatie uit onder de leerkrachten. Hun leerlingen hebben de sessies met een andere slam artiest doorlopen, maar het was heel tof om hen samen met onze leerlingen te zien optreden.’
Bruggen bouwen tussen culturele werelden
‘Cultuur is heel belangrijk op het Imelda-Instituut’, zegt directeur Kurt De Prins. ‘Onze grootstadjongeren zijn daar zeker mee bezig. We hebben in de school wel expertise om rond poëzie te werken, maar het is net de link met de jongerenleefwereld die we missen. Als je wil dat ze deel gaan uitmaken van het culturele weefsel van de stad dan kan je het niet binnen de schoolmuren houden. We weten dat slam werkt, dus we zijn zeker van plan om gelijkaardige projecten te blijven doen.’
Wil jij ook samenwerken met een slam poet in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- De jongeren gingen klassikaal kijken naar Malcolm X in de KVS en maakten daar kennis met de bekende slam artieste Sukina Douglas.
- Daarnaast deed de school al verschillende projecten rond slam poetry. Er was ook veel ruimte voor het waarnemen van hun eigen positie in de samenleving.
verbeelden
- Anissa Boujdaini deed associatieoefeningen waarbij de jongeren lange tijd bleven doordenken. Eén van de opdrachten ging over associëren rond een flesje water.
conceptualiseren
- Na het zien en horen van andere slam poetry hebben de jongeren hun eigen inzichten en gevoelens omgezet naar tekst.
- Ze kregen ook een notitieboekje om al hun woorden en ideeën in te schrijven. Aan de hand van gekleurde post-its gaven ze aan of Anissa bepaalde pagina’s mocht lezen of niet. Op het einde gaven ze haar allemaal groen licht om alles te lezen.
analyseren
- Door te kijken naar andere artiesten en naar zichzelf dachten de jongeren na over hun plaats en rol in de maatschappij. Ze luisterden naar elkaar teksten en dachten na over hoe die van toepassing waren op hun eigen leven.
Dragers
lichaam
- Om de jongeren uit hun comfortzone te halen hebben ze schilderijen uitgebeeld.
- Anissa leerde hen hoe ze goed op een podium konden staan. Ze maakte hen ook bewust van de mimiek de ze konden gebruiken.
voorwerpen
- Als voorbereiding van de performance op het Passa Porta festival leerden de jongeren hoe een microfoon en een geluidsinstallatie werkte.
taal
- Als voorbereiding van de performance op het Passa Porta festival leerden de jongeren hoe een microfoon en een geluidsinstallatie werkte.
Grafische tekens
- In de eindfase heeft Passa Porta de teksten van de jongeren geprint, maar wel in hun eigen handschrift. Het was belangrijk dat het typografisch een mooi geheel was. Diegenen die geen mooi handschrift hadden vroegen hulp bij medeleerlingen.