Overslaan en naar de inhoud gaan
Aanmelden
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Cultuurpartners
  • Scholen
  • Ondersteuning
    • dynamoOPWEG
    • dynamoPROJECT
    • Kunstkuur
  • Acties
    • Cultureel bewustzijn
    • Beste Boekenjuf/meester
    • Poëziesterren basisonderwijs
    • Poëziesterren secundair onderwijs
    • Netwerk Lezen op School
    • Inspiratiedag
    • Cultuurdagen
    • Dag van de Cultuureducatie
    • Cultuur en onderwijs
    • Erfgoedweek
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster

Kruimelpad

  1. Home
  2. De kunst van stralend falen: Kunstkuur vol improvisatie

De kunst van stralend falen: Kunstkuur vol improvisatie

In het GO! Busleyden Atheneum Campus Caputsteen (Mechelen) staat ervaringsgericht leren centraal. Om theater een verdiende plaats te geven in het lesaanbod, startte de middelbare school de Kunstkuur ‘Improvisatietheater – Kunst van het stralend falen’. Leerlingen van de tweede graad kunnen kiezen voor een wekelijks seminarie. De school werkt hiervoor samen met docenten van het Stedelijk Conservatorium Mechelen.

'
"
'
'

Campus Caputsteen gaat uit van methodeonderwijs. Het doorbreken van hokjesdenken is typisch voor de Freinet- werking van de school. De jongeren kunnen twee keer per jaar een vakoverschrijdend seminarie kiezen dat ze twee lesuren per week volgen. Die gaan bijvoorbeeld over financiële geletterdheid, communicatie en humane wetenschappen. 

‘Meerdere leerlingen van de tweede graad gaven aan dat ze theater misten in de lessen’, zegt Flora Caes, leerkracht Nederlands. ‘Improvisatietheater is helemaal nieuw voor ons. Omdat we er geen ervaring mee hadden, schakelden we de expertise in van het Conservatorium Mechelen.’

Tijd om rustig op te bouwen

Voor Flora en haar collega-leerkracht Engels (Mélanie Merckx) is observatie de eerste stap. Ze zien hoe bepaalde technieken werken en beleven het mee met de leerlingen. Heel organisch evolueren ze naar co-teaching. Nadien zullen ze zelf het voortouw nemen. De docenten van het Conservatorium krijgen dan vooral een coachende rol. Na afloop zullen Flora en Mélanie de expertise formeel delen met hun collega’s van Caputsteen.

‘Het is goed dat een Kunstkuur drie jaar duurt’, zegt Sara. ‘We hebben tijd om alles rustig op te bouwen. Omdat de leerkrachten meedoen met de leerlingen creëren we nu al een heel andere dynamiek. In de volgende fases willen we ook andere vakken betrekken in de seminaries van Kunstkuur.’

De weg is belangrijker dan de bestemming

Tijdens improvisatieoefeningen verleggen leerlingen grenzen. Voor jongeren met spreekangst kan dat een wereld van verschil maken. ‘Zo was er een meisje uit Syrië dat vertelde over de briefjes die ze schreef aan haar vader’, zegt Sara. ‘Ik ben heel dankbaar dat leerlingen zulke persoonlijke verhalen met ons delen. Ze leren echt iets dúrven vertellen. Niet nadenken en vertrouwen op jezelf en de anderen. Veel jongeren zijn goed in improvisatie en amuseren zich. Ik hoop dat ze de weg vinden naar het Conservatorium en op de planken gaan staan.’

‘Bij sommige leerlingen haalt dit seminarie echt het beste naar boven. Zo zijn er jongeren die helemaal opleven en enthousiast meedoen, terwijl ze in andere lessen passief achteraan zitten’

Flora Caes, leerkracht Nederlands

De jongeren leren ook samenwerken. Ze luisteren en spelen op elkaar in. Door gebaren en geluiden te gebruiken communiceren ze over de taalgrenzen heen. Ze worden empathischer en krijgen betere communicatieve skills. ‘Eén van de jongens merkte tijdens de les zelf op hoe snel we emoties anders of verkeerd interpreteren’, zegt Flora. ‘Zo’n dingen nemen ze mee in hun leven.’

‘In ‘De kunst van het stralend falen’ hoeven jongeren niet bezig te zijn met presteren’, vult Sara aan. ‘Falen kan fantastisch zijn. Ook al is het niet altijd even plezant, je kan er ontzettend veel uit leren. De weg is veel belangrijker dan de bestemming.’

Actuele onderwerpen

Sinds 2018 maakt de school deel uit van de Unescoscholen en participeren ze aan internationaliseringstrajecten zoals MUNESCO, European Youth Parliament, eTwinning en Buurklassen. Wereldburgerschap is dan ook de rode draad door alle projecten op de school. Naar aanleiding van de moord op George Floyd was er bijvoorbeeld het project ‘I can’t breathe’. Daarin lag de focus op de trans-Atlantische slavernij, de zwartepietendiscussie, BLM, moderne slavernij en racisme. Er wordt ook gewerkt rond kernenergie, klimaat en erfgoed. De docenten proberen te vertrekken vanuit de leefwereld van de studenten. Ze zien wat er leeft in de maatschappij en gebruiken die thema’s. In de volgende fases van de Kunstkuur willen ze de leerlingen nog meer betrekken bij het kiezen van onderwerpen.

‘Als je iets wil leren, moet je geïntrigeerd zijn’, zegt Sara. ‘Soms vertrekken we in oefeningen vanuit een personage dat de leerlingen niet tof vinden. Hij of zij is bijvoorbeeld racistisch, homofoob of agressief, maar toch moeten ze hun best doen. Niet om het goed te keuren, maar om zich in te leven. Achteraf ontstaan er vaak heel mooie gesprekken. Ik ben regelmatig verbaasd en ontroerd door wat de jongeren delen. Ze worden zich ook veel bewuster van culturele verschillen en gelijkenissen. Het is heel mooi om hen te zien groeien.’

Tips van leerkrachten Flora & Sara

  • Zorg voor een veilige omgeving. De leerlingen moeten zich goed voelen om zich te kunnen ontplooien.
  • Laat de leerlingen vrij improviseren. Er is geen goed en fout.
  • Focus niet op taalfouten. Het spontaan durven spreken staat centraal.
  • Geef leerkrachten en leerlingen de ruimte om te ontdekken. Wees niet te streng. Het is een groeiproces.
  • Leerkrachten: doe mee! Stel jezelf open. De kloof met de leerlingen wordt veel kleiner.
  • Werk stap voor stap. Je hoeft niet alles tegelijk te doen. Bij een Kunstkuur heb je drie jaar tijd om je doelen te bereiken.
  • Maak plezier, dan hebben jongeren veel meer zin om te leren.
  • Wees oprecht geïnteresseerd in de leerlingen. Op een bepaald moment laten ze je toe en verandert de relatie.

Versterk cultureel bewustzijn in de klas.

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • De leerlingen kijken naar andere leerlingen die iets presenteren.
  • De leerlingen kijken naar filmpjes van bestaand improvisatietheater.

verbeelden

  • De leerlingen spelen personages op basis van een emotie die de groep kiest. Eén leerling gaat buiten (of in digitale break-out room). Hij/zij geeft nadien opdrachten aan de anderen en probeert zo de emotie te raden. (‘Wil je op die manier een dansje doen?’, ‘Wil je op die manier afwassen?,…)
  • Deel 2: dezelfde opdracht maar dan zonder woorden, enkel met gebaren en geluiden.
  • Improvisatieopdracht: Kies een emotie en speel een leerkracht die een nieuwe klas verwelkomt. De rest van de groep raadt over welke emotie het gaat.
  • Vraag ‘Welke dingen wil je zeker doen voor je 18 wordt/in je leven’? 🡪 De leerlingen fantaseren.
  • Oefening Cluedo: de leerlingen spelen het spel, maar ze verbeelden ook de personages en situaties.
  • Oefening Status: de leerlingen meten zichzelf een hoge of lage status aan en presenteren zich zo voor de groep.

conceptualiseren

  • De leerlingen bespreken klassikaal wat ze willen doen voor ze 18 worden/in hun leven.
  • Klasgesprek over de emoties die leerlingen kozen voor improvisatieopdrachten. Waarom waren dat vooral negatieve/positieve emoties?
  • Spontane debatten op basis van improvisatiespel.
  • De leerkrachten vragen continu feedback van de leerlingen, zowel over elkaar als over de lessen zelf.

analyseren

  • De leerlingen koppelen hun improvisatiespel aan de buitenwereld. Waarom speelden ze het zo? Zijn er vooroordelen? Botsen ze op stereotypen?
  • Klasgesprek over de misinterpretatie van emoties en de beeldvorming over iets of iemand.
  • Klasgesprekken over racisme, gender en status.

Dragers

lichaam

  • Non-verbale opdrachten waarbij leerlingen puur visueel iets uitbeelden.
  • Oefening waarbij andere leerlingen eigenschappen moeten aanmeten aan iemand die zich dan fysiek telkens aanpast. De hele houding verandert.
  • Oefening Status: op basis van lichaamshouding raden wat iemand uitstraalt.

voorwerpen

  • De leerlingen krijgen de opdracht één voorwerp mee te brengen dat ze zouden redden als hun huis in brand zou staan.

taal

  • Improvisatieoefeningen worden ingebouwd in de taallessen.
  • In een volgende fase zullen oefeningen soms starten vanuit poëzie.

Grafische tekens

  • De leerlingen gebruiken symbolen en gebaren om zich uit te drukken.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Natacha Michiels
School GO! Busleyden Atheneum-campus Caputsteen
Sted. Conservatorium Mechelen
Organisaties
Onderwijsniveau
  • Deeltijds kunstonderwijs (DKO)
  • Secundair onderwijs
  • Woordkunst-drama
Thema
  • drama en theater
  • Kunstkuur
  • taal(bevordering) en taalstimulatie
  • wereldburgerschap
Sleutelcompetenties
  • Nederlands
  • Burgerschap
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2020-2021

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
2 leerlingen in museum met schilderijen

De Kunstbrug: verbind je school met een museum!

Zes jaar lang werkten M Leuven en de Mater Dei-school uit Leuven samen aan het project De Kunstbrug. De bedoeling was na te gaan of kunst kan helpen om kinderen meer zelfvertrouwen te geven.

Lees meer
Leerling houdt boek omhoog

'Alles komt goed, altijd': creatief aan de slag rond jeugdliteratuur via druktechnieken

Met een jeugdboek als vertrekpunt ging kunstenares Joke Van Canneyt met de leerlingen van het vijfde leerjaar van VBS Heilig-Hartcollege in Heist-op-den-Berg aan de slag met allerlei druktechnieken. ‘Een project met een externe partner kan leerlingen én leerkrachten veel deugd doen.'

Lees meer
Leerling staat op stoel tijdens poëzie-opdracht

Deze OKAN-leerlingen brengen zelfgeschreven poëzie in beeld

Een OKAN-klas van het GO! technisch atheneum Brugge ging aan de slag met poëzie en beeld. Begeleid door twee dichters en een illustrator associeerden en verzonnen ze erop los. De uiteindelijke resultaten kwamen op een tentoonstelling in de bib te hangen, te bewonderen door heel de stad.
Lees meer
Close-up van partituur/liedjestekst

Daar zit muziek in: zingend Nederlands leren in NT2!

Een NT2-koor oprichten om op een muzikale, ongedwongen manier Nederlands te leren. Dat idee schuilt achter Daar zit muziek in, een dynamoPROJECT van GO! CVO Antwerpen. Leerkracht Nederlands aan anderstaligen en taalpromotor Nele Van fraeyenhove knoopte er een samenwerking met de muziekacademie van...

Lees meer
Geschminkte leerling kijkt recht in de camera

Deze vierdejaars leren zichzelf én elkaar kennen dankzij improvisatietoneel

Aan het GO! Atheneum Aalst werken de leerlingen van het 4e jaar ASO samen aan een totaalspektakel geïnspireerd op het boek Alice in Wonderland. 15 leerlingen, afkomstig uit verschillende richtingen, kozen voor de module toneel. Samen met theatermaker Tom De Bleye van theatergezelschap Larf! ontdekte...

Lees meer

Nieuws in de kijker

Laureaten Beste Boekenjuf/meester 2023 zijn bekend

De prijs voor Beste Boekenjuf/meester wil waardering schenken aan leerkrachten basisonderwijs die een concrete en...

arrow leftliteratuur en leesmotivatie
Lees meer
Emailadres UITID invullen om met Burgerprofiel te koppelen

Aanmelden voor onderwijspersoneel via 'Mijn Burgerprofiel'

Als onderwijspersoneel moet je nu aanmelden met je ‘Burgerprofiel’. Dit is een veilige en individuele manier om je...

Lees meer
Leerkrachten zitten tegenover elkaar en stellen vragen aan elkaar in het kader van een speeddate

Eerste ontmoetingsdag voor startende Kunstkuren - 9 juni '23

Op 1 september 2023 starten in Vlaanderen 100 nieuwe Kunstkuren. Ben jij één van hen? Kom dan zeker op 9 juni naar de...

arrow leftKunstkuur
Lees meer
logo Poëziesterren secundair

Ontdek de winnaars Poëziesterren secundair onderwijs 2023

35.000 leerlingen uit de eerste en tweede graad van verschillende Vlaamse en Brusselse scholen stemden tijdens de week...

Lees meer
Cover Hervé Tullet Dans je mee?

WIN een boek rond dans

Het interactieve speelboek van Hervé Tullet bezorgt kleuters heerlijk lees- en dansplezier. Dit boek nodigt je...

Lees meer
Bekijk alles van nieuws

Nieuwsbrief

Schrijf meteen in en ontvang talrijke tips en inspiratie over meer en beter cultuuronderwijs op school, activiteiten, ondersteuningen en deadlines, praktijkvoorbeelden en onze evenementen. Je mag de nieuwsbrief twee keer per maand in je mailbox verwachten.

 
 

Door in te schrijven stem je in met de privacyverklaring.

Voetmenu

Voor scholen

  • Activiteiten voor jouw klas
  • Cultuurpartners ontdekken
  • Jouw schoolpagina
  • Gratis vervoer met De Lijn
  • Financiële steun voor jouw project
  • Samenwerking school en academie
  • Acties en evenementen
  • Inspiratie
  • Reviews van leerkrachten

Voor cultuurpartners

  • Zo start je op Cultuurkuur
  • Organisatiepagina maken
  • Activiteit toevoegen
  • Culturele bestemming worden
  • Scholen in de buurt zoeken

Over Cultuurkuur

  • Over het platform
  • Kalender
  • Veelgestelde vragen
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief

Contacteer ons

  • mailContactformulier
  • phone02 553 96 63
  • Facebook Volg ons op Facebook (opent in een nieuw tabblad)

Vlaamse overheid

Departement Onderwijs en Vorming

Koning Albert II-laan 15, postbus 134

1210 Brussel

Cultuurkuur.be is een initiatief van CANON Cultuurcel i.s.m. publiq (opent in een nieuw tabblad)

© 2022 Cultuurkuur

  • Contact
  • Toegankelijkheidsverklaring
Cultuurkuur

Cultuurkuur.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

uitgegeven door Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (opent in een nieuw tabblad)
Vlaanderen is cultuur en onderwijs