Overslaan en naar de inhoud gaan
Aanmelden
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Cultuurpartners
  • Scholen
  • Ondersteuning
    • dynamoOPWEG
    • dynamoPROJECT
    • Kunstkuur
  • Acties
    • Cultureel bewustzijn
    • Beste Boekenjuf/meester
    • Poëziesterren basisonderwijs
    • Poëziesterren secundair onderwijs
    • Netwerk Lezen op School
    • Inspiratiedag
    • Cultuurdagen
    • Dag van de Cultuureducatie
    • Cultuur en onderwijs
    • Erfgoedweek
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster

Kruimelpad

  1. Home
  2. Geen les over censuur bij Nederlands, wel creatief aan het werk: ‘Kies een onderwerp dat je raakt’

Geen les over censuur bij Nederlands, wel creatief aan het werk: ‘Kies een onderwerp dat je raakt’

De leerlingen uit de richting 6 wetenschappen-wiskunde van het Sint-Janscollege in Sint-Amandsberg verdiepten zich dankzij het dynamoPROJECT Book Burning in de wereld van de censuur. Begeleid door LARF! kozen ze zelf een onderwerp binnen dat brede thema en bedachten er een artistiek project rond. ‘Zo’n project leert je om anders naar de dingen te kijken.’

Het idee voor Book Burning kwam van LARF!, een Cultuureducatieve organisatie die kinderen en jongeren laat kennismaken met theatermaken. Leerkracht Nederlands Dominique Verhaegen was ogenblikkelijk enthousiast. ‘Ik heb maar een woord nodig als ik zoiets kan doen met een klas!’ Censuur is dan ook een onderwerp waar je veel kanten mee op kunt. Het zet aan tot nadenken, onderzoeken, ja, zelfs tot creëren. Het laat leerlingen vooral ook toe hun eigen ei te leggen. ‘Kies een onderwerp dat je raakt’, was het advies van Tom De Bleye van LARF!. En dat deden ze.

In een eerste bijeenkomst luisterden de leerlingen naar theatermaker en filosoof Pieter De Buysser, die in 2012 een gelijknamige theatermonoloog maakte. Hij had het met hen over kennis en verbrande bibliotheken, maar ook over het internet dat vergeten onmogelijk maakt, en de impact van sociale media die met hun algoritmen evengoed vormen van censuur installeren. De Buyssers betoog was zo overtuigend dat het de leerlingen in één klap in gang zette. ‘Pieter vertelde en liet de leerlingen nadenken’, vertelt Dominique. ‘Om ze daarna zelf aan de slag te krijgen, had ik een aantal dingen voorbereid, maar die heb ik geen van alle nodig gehad. Ze kwamen meteen zelf met ideeën.’

‘Het project is anders dan anders. We zijn het gewend les te krijgen, te studeren en te reproduceren. Hier kregen we meer keuzevrijheid en een zeldzame kans om onze creativiteit de vrije loop te laten’

Anouk, Guus en Senne – studenten 6WW

Cancel culture

In vier groepjes gingen de klasgenoten aan het werk. ‘Wij kozen voor cancel culture’, legt Anouk uit. ‘Er zijn personen die uit de geschiedenis verwijderd worden om dingen die ze gedaan of gezegd hebben, door anderen die het daar niet meer eens zijn.’ Het groepje koos twee schrijvers die op zo’n manier monddood zijn gemaakt. De leerlingen overschilderen een portret van elk van hen. ‘En terwijl we live, in de ik-persoon, hun verhaal vertellen, verwijderen we langzaam de verf van de foto. Zo heffen we zogezegd de censuur op en laten we de persoon weer vrij.’

Het project is anders dan anders, horen we bij de leerlingen. Ze zijn het gewend les te krijgen, te studeren en te reproduceren. Hier hebben ze meer keuzevrijheid en een zeldzame kans om hun creativiteit de vrije loop te laten. ‘In dit project kregen we één centraal thema, maar verder werd er niets opgelegd. We mochten er zelf onze weg in vinden en we werkten veel meer dan gewoonlijk samen met klasgenoten’, zegt Guus. En Senne vult aan: ‘Er zijn zoveel verschillende aspecten aan censuur, dus ook heel veel dingen waar je het over kunt hebben. Dat doet je nadenken: je beseft niet altijd hoeveel er eigenlijk gecensureerd wordt, zelfs in een vrij land als België.’ Guus: ‘Het heeft mijn kijk op de dingen veranderd, juist omdat ik me er nu bewuster van ben.’

Meer dan wetenschappen alleen

Dominique: ‘Ik wou dit project per se doen met een klas uit een wetenschappelijke richting, want in zo’n klas komen creatieve projecten altijd minder aan bod dan in humane richtingen. Ik wou niet dat ze van school gingen met het idee dat er niets anders bestaat dan wetenschappen, en dat dat dan de wereld is. Ze zijn een goede klas, ze werken hard voor hun wetenschappelijke vakken. Maar ik wou ze toch graag nog iets extra’s meegeven.’

Tips van Dominique

  • Verlaat de klas. Ik vind het altijd een meerwaarde om met mijn leerlingen de klas uit te gaan, en al zeker met de derde graad. Voor Nederlands is dat niet altijd vanzelfsprekend, maar een dynamoPROJECT biedt een ideale gelegenheid. Op een andere locatie is het gemakkelijker voor ze om buiten de strikte grenzen van hun vakken te denken en vrijer hun mening te geven en te vormen.
  • Betrek alles met alles. In de lessen vóór het project hebben we het kort gehad over de betekenis van censuur en heb ik ze naar de documentaire The Cleaners laten kijken, over de mensen die foute filmpjes van Facebook verwijderen. Maar een dynamoPROJECT biedt ook ongelooflijk veel naverwerkingsmogelijkheden: schrijfoefeningen zoals verslagen, leesoefeningen, debatten en andere spreekoefeningen kun je er allemaal bij betrekken.
  • Zet je over je drempelvrees. Ik krijg soms van collega’s te horen dat ze met hun ‘moeilijkere’ klassen geen dynamoPROJECT aandurven. Maar met de juiste externe partner en een goede eigen voorbereiding om op terug te vallen, kun je je er met elke klas aan wagen.
  • Onderschat je leerlingen niet. Ik had nooit gedacht dat de leerlingen zo onmiddellijk en zo enthousiast aan hun creatief onderzoek zouden beginnen. Maar het ging bijna vanzelf.

Culturele vaardigheden en dragers

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • De leerlingen luisteren naar een getuigenis over censuur van een jonge vrouw die gevlucht is uit Iran.
  • Ze kijken naar de documentaire The Cleaners, over mensen die filmpjes van Facebook verwijderen die niet in overeenstemming zijn met de regels van het bedrijf.

verbeelden

  • Na hun onderzoek (het kiezen van een onderwerp en verzamelen van informatie) maken de leerlingen een creatieve vertaalslag. Eén groepje werkt rond genderneutraal taalgebruik. Ze verzinnen twee personages, waarvan er een met een ander gender wil worden aangesproken dan de gesprekspartner aanvankelijk vermoedt. Ze bedenken de personages, diepen hen uit en schrijven een dialoog.

conceptualiseren

  • Een groepje leerlingen kiest de onderdrukking van de Oeigoeren als thema. Eén klasgenote had er een documentaire over gezien en vertelde erover aan de anderen. De leerlingen debatteren over het feit dat ze zo weinig over de feiten weten en hoe dat komt. Ze overleggen hoe zij het onderwerp in de schijnwerpers kunnen plaatsen.

analyseren

  • Na het zien van documentaires en aanhoren van getuigenissen en lezingen over het onderwerp ‘censuur’ bespreken de leerlingen op welke manieren ze zelf met censuur in aanraking komen, bijvoorbeeld op sociale media.

Dragers

lichaam

  • Verscheidene leerlingen kruipen zelf in de huid van de personages die ze gecreëerd hebben en brengen ze tot leven in de vorm van theater.

voorwerpen

  • Een groepje maakt een videoproject rond ‘censuur’. Ze gebruiken daarvoor allerhande opnamemateriaal.

taal

  • Tijdens het project wordt er voortdurend overlegd en gediscussieerd over de materie.
  • Na afloop van het project bij LARF! gaat de klas nog even op het onderwerp door tijdens de lessen Nederlands. Ze schrijven elk een verslag over het project.

Grafische tekens

  • Het groepje dat werkt rond cancel culture gebruikt een foto en verf om een metafoor van censuur te creëren: de verf wist iemands beeltenis uit, maar door die persoon en zijn/haar verhaal onder de aandacht te brengen, geven ze hem/haar opnieuw een forum.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Ines Minten
School Sint-Janscollege
Organisaties LARF!
Onderwijsniveau
  • Secundair onderwijs
  • Voltijds gewoon secundair onderwijs
Thema
  • drama en theater
  • film en fotografie
  • filosoferen
  • mediawijsheid
  • poëzie
  • taal(bevordering) en taalstimulatie
  • wereldburgerschap
Sleutelcompetenties
  • Nederlands
  • Digitale competenties
  • Sociaal-relationele competenties
  • Burgerschap
  • Historisch bewustzijn
  • Zelfbewustzijn
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2020-2021

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
Leerling gaat creatief aan de slag met literatuur

Creatief omspringen met meertaligheid? Breng een schrijver in je klas!

In 2021 lanceerde de Vlaamse Gemeenschapscommissie Kunstenaars in de klas, een oproep om kunstprojecten te stimuleren in het Nederlandstalig secundair onderwijs. Een van de projecten die subsidies ontving, is de samenwerking tussen schrijver Arno Boey, het Atheneum Brussel en internationaal...

Lees meer

Leerkrachten én leerlingen ontdekken hun creativiteit tijdens Kunstkuur

Expertisedeling tussen leerkrachten. Muzisch sterker in de schoenen staan. De leerlingen laten kennismaken met de academie en met het plaatselijke Gemeenschapscentrum De Zeyp. Hun culturele blik verruimen. Hen de kans geven om hun creativiteit te ontdekken én te tonen… Het lijstje doelen waar de...

Lees meer

Het moois dat ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment

‘Vaak kiezen leraren op school nog voor sterk afgebakende muzische opdrachten. Dan is het fijn als zij én hun leerlingen, samen met een dko-docent, kunnen ontdekken wat voor moois er ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment.’ Aan het woord zijn Simon Vermeulen en Goedele Pauwelyn...

Lees meer
Leerlingen zitten in de klas en houden boomwhackers vast waarmee ze musiceren.

Leerstof herhalen, verdiepen en verwerken via beeld, dans en woord? Deze Kunstkuur toont hoe het kan

Tijdens muzische vorming dansen ze hoofdletters of zingen ze het verloop van de Eerste Wereldoorlog in een marslied. De krantenartikels die de leerlingen in de taalles schreven? Die gieten ze in een mediageniek journaal. Zo wekken Anke Vrinssen van Kunstacademie Dilsen-Stokkem en leraren Els Coox en...

Lees meer
Leerlingen en leerkrachten beluisteren podcasts

Podcastproject 'Sounds Like C' leert luisteren naar erfgoed

De eeuwenoude ruïnes van de Gentse Sint-Baafsabdij inspireerden de leerlingen van het naburige Sint-Lievenscollege tot een serie podcasts die je bewuster leren omgaan met geluid én stilte. Wij gingen op bezoek en verwerkten onze impressies tot - je raadt het al - een podcast!

Lees meer

Nieuws in de kijker

logo Poëziesterren secundair

Poëziesterren voor secundair onderwijs

De Poëziesterren geven poëzie een prominente plaats in het secundair onderwijs.

arrow leftpoëzie
Lees meer
Meisje houdt verfborstels voor gezicht vast

Kunstkuur: nieuwe aanvraagronde schooljaar 2023-24

Van 1 december 2022 tot 15 februari 2023 kan je je aanvraag indienen.

arrow leftKunstkuur
Lees meer
Leerling steekt boeken in de lucht

Netwerk Lezen op School. Doe je mee?

Op zoek naar lesmateriaal en boekentips rond leesmotivatie en leesbevordering in de basisschool? Dan is het Netwerk...

Lees meer
Inspiratiedag 2022

9/2 - Online infosessie Cultuurkuur voor organisaties

Hoe kan je als cultuurorganisatie Cultuurkuur inzetten om je scholenaanbod bekend te maken? In deze infosessie kom je te...

Lees meer
cover Seneca Kunst van het geven

WIN het boek 'De kunst van het geven'

Vincent Hunink verzamelde belangrijke delen uit Seneca's De Beneficiis over gunsten en het geven.. Maak kans op 1 van 3...

Lees meer
Bekijk alles van nieuws

Nieuwsbrief

Schrijf meteen in en ontvang talrijke tips en inspiratie over meer en beter cultuuronderwijs op school, activiteiten, subsidies en deadlines, praktijkvoorbeelden en onze evenementen. Je mag de nieuwsbrief twee keer per maand in je mailbox verwachten.

 
 

Door in te schrijven stem je in met de privacyverklaring.

Voetmenu

Voor scholen

  • Activiteiten voor jouw klas
  • Cultuurpartners ontdekken
  • Jouw schoolpagina
  • Gratis vervoer met De Lijn
  • Financiële steun voor jouw project
  • Samenwerking school en academie
  • Acties en evenementen
  • Inspiratie
  • Reviews van leerkrachten

Voor cultuurpartners

  • Zo start je op Cultuurkuur
  • Organisatiepagina maken
  • Activiteit toevoegen
  • Culturele bestemming worden
  • Scholen in de buurt zoeken

Over Cultuurkuur

  • Over het platform
  • Kalender
  • Veelgestelde vragen
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief

Contacteer ons

  • mailContactformulier
  • phone02 553 96 63
  • Facebook Volg ons op Facebook (opent in een nieuw tabblad)

Vlaamse overheid

Departement onderwijs & vorming

Koning Albert II-laan 15

1210 Brussel

Cultuurkuur.be is een initiatief van CANON Cultuurcel i.s.m. publiq (opent in een nieuw tabblad)

© 2022 Cultuurkuur

  • Contact
Cultuurkuur

Cultuurkuur.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

uitgegeven door Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (opent in een nieuw tabblad)
Vlaanderen is cultuur en onderwijs